Życie nieświadome nie jest warte tego, by je przeżyć.
Sokrates

Psychoterapia to psychologia, filozofia, biologia i neuronauka w zastosowaniu. To nie tylko najbardziej powszechna i być może najskuteczniejsza metoda pomocy psychologicznej, ale także sposób na zrozumienie siebie i rozwój świadomości. Psychoterapia może pomóc Ci uwolnić się od terroru przeszłości i lęku o przyszłość, aby Twoje życie było spełnione, warte tego by je przeżyć.

Czym jest terapia psychologiczna albo psychoterapia?

Zacznijmy od tego, że psychoterapia, jaką znasz z filmów lub książek to fikcja. Na przykład słynna kozetka i brodaty psycholog w okularach już nie istnieje od ponad pół wieku. Również fikcją jest to, że psychoterapeuta lub psycholog będzie Ci mówił, co masz zrobić, doradzać jak postąpić w trudnej sytuacji, będzie Cię oceniać i rozliczać, albo że Cię uleczy z Twoich problemów. Także wielkim nieporozumieniem jest przekonanie, że psychoterapia jest tylko dla osób z poważnymi zaburzeniami psychicznymi, albo że psychoterapia to spektakularne przemiany osobowości, jak Dr Jekyll i Mr. Hyde. Te powszechne opinie kreują zbędny balast oczekiwań i mogą być szkodliwe, szczególnie jeśli powstrzymuję Cię od uzyskania profesjonalnej pomocy. Czym zatem jest i na czym polega psychoterapia?

Psychoterapia, najbardziej ogólnie mówiąc, jest procesem, który dzieje się pomiędzy terapeutą a pacjentem, jest formą leczenia i rozwoju poprzez rozmowę i specyficzny kontakt z drugim człowiekiem. Rolą terapeuty jest facylitowanie tego procesu podczas regularnych spotkań, a jego głównym celem jest poszerzenie świadomości, zrozumieniu siebie, źródeł swoich problemów, emocji, myśli i innych fenomenów umysłu. Psychoterapia nie jest czymś, co terapeuta robi Tobie, to jest raczej coś, co dzieje się w Tobie, co Ty sam sobie robisz, a terapeuta jedynie w tym procesie Ci pomaga, jest swego rodzaju świadkiem i przewodnikiem. A zatem nie spodziewaj się, że terapeuta rozwiąże Twoje problemy i poukłada Twoje życie. Zadanie terapeuty polega na tym, abyś to Ty znalazł rozwiązanie, abyś wykonał trudną pracę poznania tego czym jesteś, abyś to Ty sam był w stanie poukładać swoje życie teraz i w przyszłości. Twój wgląd w umysł i dbałość o mentalną higienę to nieodzowne elementy codziennego życia, warunki, które muszą być spełnione, aby osiągnąć pełnię i szczęście. Poprzez rozwój świadomości możesz uzyskać stabilizację emocjonalną, Twoje myśli, uczucia i czyny będą zharmonizowane, uzyskasz spójność psychiki. Oczywiście, że te wszystkie cele możesz także osiągnąć sam, bez niczyjej pomocy, tak samo jak sam mógłbyś wyuczyć się sztuki dentystycznej i usunąć bolący ząb. Tylko czy nie lepiej, szybciej i mniejszym kosztem zrobić to z kimś, kto już sam przez to przeszedł i potrafi to robić?

Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra czy counsellor?

Na to bardzo często zadawane pytanie wcale nie jest łatwo odpowiedzieć. Wszystkie te zawody skoncentrowane są na ludzkim umyśle i jego problemach, jednak wywodzą się z różnych tradycji, różnych dziedzin nauki albo różnych poglądów na istotę ludzkiego cierpienia. Dodatkowo, wiele do czynienia ma tutaj identyfikacja zawodowa terapeuty, która jest inaczej definiowana i regulowana prawnie w różnych krajach.
Zawód psychiatry wydaje się najłatwiejszy do wyjaśnienia. To lekarz medycyny (niekoniecznie z tytułem doktora), który specjalizuje się w zdrowiu psychicznym z punktu widzenia biologii i medycyny. Podejście takiego specjalisty opiera się głównie na farmakoterapii, ale też czasem są przeszkoleni w prowadzeniu psychoterapii.
Zawód psychologa w Wielkiej Brytanii jest inaczej definiowany niż w Polsce. Polski psycholog to osoba, która ukończyła studia magisterskie w kierunku psychologia, i jeżeli to była specjalizacja kliniczna, taka osoba zostaje psychologiem klinicznym. Nie ma ona kwalifikacji do wykonywania zawodu psychoterapeuty, chyba że skończy dodatkowo podyplomowy kurs w tym kierunku. Trochę inaczej ma się rzecz w UK. Aby zostać psychologiem klinicznym (Clinical Psychologist), albo psychologiem terapeutycznym (Counselling Psychologist) trzeba ukończyć nie tylko psychologię na poziomie undergraduate, ale także studia podyplomowe i uzyskać tytuł doktora. Kurs taki jest bardzo zaawansowanym akademickim treningiem w psychoterapii, metodologii badań naukowych, a także w najważniejszych odkryciach neuronauki i psychologii. Psycholog po takim przygotowaniu ma kwalifikacje i uprawnienia do prowadzenia psychoterapii i może pracować w NHS, innych organizacjach zdrowia albo w prywatnej praktyce. Psycholog terapeutyczny to osoba bardzo dobrze przeszkolona nie tylko w psychoterapii, ale także posiadająca zaawansowaną wiedzę o ludzkim mózgu, umyśle, zachowaniu i najczęściej zorientowana w najnowszych osiągnięciach i badaniach naukowych na tym polu. Zawód counsellor, bardzo popularny w świecie anglosaskim, nie istnieje w Polsce. Counselling jako profesja wywodzi się z tradycji humanistycznej w USA gdzie rozwinął się w oparciu o terapię zaproponowaną przez Carla Rogersa, chociaż współcześnie mianem counsellora określają się także psychoterapeuci CBT. Counsellor to osoba przeszkolona w psychoterapii, zwykle w jednym nurcie terapeutycznym. Nie jest też zwykle wymagane od counsellora, żeby miał wyższe wykształcenie. Osoba taka potrafi prowadzić psychoterapię, nie ma raczej wtedy głębszej wiedzy psychologicznej albo neurologicznej, ale w swoim fachu może nawet tego nie potrzebować, aby być skuteczną.

Rodzaje psychoterapii

Istnieje ponad 400 rodzajów psychoterapii i wciąż powstają nowe. Ponieważ korzenie psychoterapii sięgają takich dziedzin jak filozofia, psychologia, neuronauka, biologia nic dziwnego, że niektóre z nich są podobne do siebie a inne z kolei wykluczają się nawzajem. Szczególny wpływ na dany rodzaj psychoterapii mają jej filozoficzne założenia dotyczące tego czym my, ludzie, jesteśmy, jakie są główne problemy, z którymi się borykamy i co jest ich przyczyną. Jeśli na przykład uznamy za psychoterapią egzystencjalną, że wszystkie nasze problemy wywodzą się od tak zwanych trosk ostatecznych (ang. givens of life) czyli śmierci , wolności, samotności i sensu życia, to naszym celem terapeutycznym będzie rozumienie, akceptacja i zmiana naszej postawy wobec nich. Psychologiczny problem z jakim się mierzymy jest wtedy próbą radzenia sobie z trudem poszukiwania celu i sensu życia. Ale jeśli uznamy, że problem leży w naszych przeżyciach z przeszłości i relacji jaką mamy z tymi wydarzeniami, a które to prowadzą do nieświadomych niechcianych procesów w naszym umyśle to bardziej będziemy się skłaniać ku terapii w nurcie psychodynamicznym. Tymczasem, jeśli przyjmiemy, że nasz mózg to centralny system przetwarzania informacji, z informacją na wyjściu, wejściu i jakimś algorytmem pomiędzy, a istota ludzka jest czymś na kształt skomplikowanego systemu biologicznego, to będziemy mieli najbliżej do terapii kognitywno-behawioralnej. Wszystkie te wymienione podejścia są pewnymi opisami, pewnymi sposobami na rozumienie świata, siebie, innych. Wywodzą się z różnych tradycji, szkół myślowych, różnych nauk, każda inaczej pojmująca podstawową kwestię: czym jest człowiek.

Integracja

Od dłuższego już czasu większośc nurtów terpeutycznych zmierza w tym samym kierunku: jakości relacji z klientem. Dzieje się tak z powodu tak zwanego zwanego ‘dodo bird phenomenon’, w którym, w wielkim skrócie, chodzi o to, że jak wynika z badań, wszystkie nurty psychoterpeutyczne są tak samo skuteczne. Mamy dowody na to, że CBT jest tak samo skuteczne jak terapia humanistyczna, a jednak to kompletnie dwa różne systemy. Jedną z odpowiedzi na pytanie dlaczego tak się dzieje, jest teoria wspólnych czynników (common factor theory), która mówi że najważniejszym czynnikiem terapeutycznym jest zawsze jakość relacji pomiędzy terapeutą a pacjentem. A zatem nie techniki, teorie, metody i strategie, tylko to co nieuchwytne, to co pomiędzy jednym człowiekiem a drugim. Nie wiemy dlaczego tak jest, ale być może chodzi o to, że natura ludzka wymyka się teoriom i systemom, nie można jej zredukować do jednej zasady czy algorytmu. Natura ludzka jest poza opisem. Jeżeli nie możemy uchwycić całej prawdy o człowieku, to pozostaje nam jedynie zadowolić się cząstkowym wytłumaczeniem, wziąć to wszystko lekko, używając tego co działa na Ciebie w danej chwili, kiedy pracujemy z danym problemem. Taka filozoficzna postawa może być podstawą do integracji wielu różnych systemów, wielu różnych szkół terapeutycznych. Stanowi ona wtedy swojego rodzaju meta-teorię, w której ludzki problem może zostać ujęty i zrozumiany na na wiele różnych, równorzędnych i prawomocnych sposobów. Zrozumienie tego problemu i wynikająca z niego procedura teraeputyczna nie będzie zależna od ‘ostatecznej prawdy’ o tymże problemie i jego posiadaczu, ale raczej od kontekstu, sytuacji oraz relacji pomiędzy psychoterapeutą i klientem.

Poczytaj więcej tutaj o różnych rodzajach psychoterapii: